آجر نسوز چیست و چه کاربردی دارد؟
آجرهای نسوز نوعی آجر با ساختار مولکولی متراکم و ظریف هستند که با خاکهای چینی و نسوز تولید می شوند. برای تولید این آجر ها ابتدا سنگ ها را آسیاب کرده و به خاک نرم تبدیل می کنند و پس از 3 روز پخت در کوره در دمای بالای ۱۵۰۰ درجه سانتیگراد ساخته می شود. این نوع آجرها بخاطر مقاومت حرارتی بالا در کوره ها و پاتیل ها و عایقکاری صنعتی بسیار مورد استفاده قرار می گیرند و از نوع معمولی آن نیز امروزه در نماهای ساختمانها استفاده میشود. آجر نسوز یکی از انواع مصالح ساختمانی میباشد که به طور معمول برای نمای ساختمان ها و بناها مورد استفاده قرار میگیرد. خاک نسوز از جمله مواد اولیه برای ساخت آجر نسوز میباشد و بخش طیاد آنرا خاک رس شامل می شودزیرا مرغوبیت بالایی دارد. آجر نسوز دارای سایزهای مختلفی می باشد که متداولترین سایز آن 32*7 – 5/5*26 – 20*10 است.
مواد تشکیل دهنده آجر نسوز
مواد پایه برای تهیه آجر های نسوز شامل کانیهای معدنی خیلی خاص و پوکه های معدنی می باشند که نسوز هستند و مقاومت دمایی بالایی دارند. مواد اولیه در تولید آجرهای نسوز می بایست در درجه حرارتهای بالا پایدار باشند. این مواد که به مواد معمولا سرامیکی و غیر فلزی گفته میشود را نسوز مینامند. مواد نسوز باید قابلیت حفظ خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مورد نظر را در درجه حرارتهای بالا و شرایط محیط عمل داشته باشند.
از جمله ویژگی های بارز و خاص آجرهای نسوز خوب کدام است؟
- داشتن صدای زنگ هنگامی که با دیگر آجرها برخورد می کند، صداي زنگ نشانۀ سلامت، توپري، مقاومت و ميزان جذب مناسب آب است.
- آجري كه صداي خفه بدهد، خوب پخته نشده است يا ترك دارد.
- آجر خوب بايد در هنگام آتش سوزي مقاوم باشد و خميري و ذوب نشود.
- ضريب انتقال حرارتي آجر خوب، كم است.
- رنگ آجر بايد يكنواخت باشد كه اين امر به تركيب شيميايي و يكنواختي در پخت آن مربوط مي شود.
- بافت آجر خوب بايد همگن و یکنواخت باشد.
- سطح آجر می بایست بدون حفره و فاقد آلوئك باشد.
- نمک های محلول در آجر از ۶ درصد نباید بیشتر باشد این در حالی است که در آجر نسوز کمتر از ۱درصد باید باشد.
- آجر نبايد پوك باشد؛ زيرا علاوه بر كاهش مقاومت فشاري، آب را جذب مي كند و در سرما منجمد و خرد مي شود.
- خاک آجر باید از سنگ ها، تخته سنگ ها، مواد ارگانیک، نمک و مواد شیمیایی مضر به دور باشد.
- آجرها باید اندازه یکسان ، سطوح هموار و مستطیل شکل با اضلاع موازی و لبه های صاف تیز داشته باشند.
- آجرهای خوب باید شکل یکسان داشته باشند. لبه های آجر باید تیز، صاف و دارای زاویه قائمه باشد.
- آجر مرغوب باید به خوبی پخته شود و رنگ مسی یکنواختی داشته باشد.
- سطح آجر نباید خیلی صاف و صیقلی باشد چرا که باعث لغزش ملات می شود. آجر باید بافت فشرده و یکنواخت داشته باشد. یک سطح شکسته نباید ترک، سوراخ یا تکه های آهکی را نشان دهد.
انواع آجرهای نسوز
آجرهای نسوز انواع مختلفی دارد که با توجه به نوع ماده استفاده شده در ترکیبات آنها میتوان گستره‌های مختلفی را برای آنها در نظر گرفت. در زیر به انواع آجرهای نسوز اشاره شده است:
آجر سیلیسی
آجرهایی که از خاک سیلیسی که به کورتزیت هم معروف هستند تشکیل شده باشند، آجر های سیلیسی گفته می شود. بیشترین کاربرد این نوع آجرها برای پوشش درونی کوره های فولاد سازی است. از آجرهای نسوز سیلیسی درتولید شیشه، سرامیک و همچنین کوره های کک سازی نیز استفاده می شود. از ویژگی برجسته این نوع آجرها داشتن رسانای گرمایی بالا در نفوذ ناپذیری مقابل گاز ها است.
آجر نسوز ویژه
میزان مقاومت این نوع آجر نسوز در برابر حرارت بالا است و استحکام بیشتری نسبت به آجرهای معمولی دارد. در ساخت آجرهای نسوز از نوعی چینی یا سرامیک و خاک نسوز استفاده میشود. آجرهای نسوز نسبت به آجرهای سفالی تراکم بیشتری دارند و درجه حرارت پخت آنها حدود 1500 درجه سانتیگراد است. آجر های نسوز ویژه نوعی از آجر های نسوز هستند که از فلزات واسطه تهیه شده و کاربرد های خاصی در صنعت دارند.
انواع آجرهای نسوز ویژه عبارتند از:
- آجر نسوز اکسید کروم – کوروندوم
- آجر نسوز زیرکونیوم
- آجر نسوز اکسید کروم
- آجر آلومینیومی
- آجر نسوز ویژه قلیایی
موارد استفاده از آجر نسوز
آجرهای نسوز بدلیل تحمل بالا در برابر عوامل محیطی مانند آلودگی هوا، گرما و سرما و عدم تغییر رنگ و شکل در طول زمان، از آن عمدتا برای نمای بیرونی ساختمان استفاده می شود. همچنین بخاطر زیبایی خاصی که دارند در بخش داخلی ساختمان هایی همچون کافی شاپ ها یا سایر اتاق های داخلی نیز استفاده می شود. این آجر ها به دلیل عدم تغییر شکل فیزیکی و عایق بندی بالا در درون کوره‌های قوس الکتریکی و کوره‌های سیمان کاربرد دارند. از آجر نسوز در موارد زیر استفاده می شود: